โรคโรโซลา

โรคโรโซลา

 โรคโรโซลา (Roseola): เมื่อไข้สูงมาพร้อมผื่นแดงในเด็กเล็ก
โรคโรโซลา (Roseola) เป็นโรคติดเชื้อไวรัสที่พบได้บ่อยในเด็กวัยเตาะแตะ โดยเฉพาะเด็กอายุ 6 เดือนถึง 2 ปี ผู้ปกครองหลายคนอาจเคยเจอเหตุการณ์ที่ลูกมีไข้สูงติดต่อกันหลายวัน แล้ว อยู่ ๆ ไข้ก็ลดลง พร้อมกับมีผื่นแดงกระจายขึ้นตามตัว ซึ่งนั่นคือภาพคลาสสิกของโรคโรโซลา แม้จะดูน่าตกใจ แต่โรคนี้มักไม่รุนแรงและหายได้เอง

โรคนี้เกิดจากไวรัสอะไร?
สาเหตุของโรคโรโซลาคือเชื้อไวรัสในกลุ่ม Herpesvirus ได้แก่:
•HHV-6 (Human Herpesvirus 6) — สาเหตุหลัก
•HHV-7 — พบได้น้อยกว่า
ไวรัสเหล่านี้ติดต่อผ่านทาง น้ำลาย หรือของใช้ที่ปนเปื้อน เช่น ขวดนม ช้อน ของเล่น และยังสามารถแพร่ได้แม้เด็กติดเชื้อจะไม่มีอาการแล้ว (เพราะไวรัสสามารถอยู่ในร่างกายแบบแฝงได้)

เกิดอะไรขึ้นในร่างกายเมื่อเด็กติดเชื้อ?
เมื่อไวรัสเข้าสู่ร่างกาย มันจะเข้าไปยัง เม็ดเลือดขาวชนิด T-cells ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบภูมิคุ้มกัน และแพร่กระจายผ่านกระแสเลือด ทำให้เกิด ไข้สูง อย่างรวดเร็วภายใน 1–2 วันหลังรับเชื้อ ระบบภูมิคุ้มกันจะเริ่มตอบสนองต่อเชื้อและควบคุมไวรัส เมื่อไวรัสเริ่มลดลง ร่างกายจะหลั่งสารภูมิคุ้มกัน (cytokines) ซึ่งมีผลข้างเคียงคือทำให้ ผื่นแดง ปรากฏบนผิวหนัง โดยเฉพาะช่วงที่ไข้เริ่มลดลง

อาการที่ควรรู้จัก
โรคโรโซลามีลักษณะเฉพาะที่ค่อนข้างจำเพาะ ทำให้แพทย์สามารถวินิจฉัยได้จากอาการโดยไม่ต้องตรวจเพิ่มเติม
1.ระยะไข้
•ไข้สูงเฉียบพลัน 38.5–40.5°C ติดต่อกัน 3–5 วัน
•เด็กส่วนใหญ่ยังดูมีพลัง ไม่ซึมหรืออ่อนแรงเท่ากับไข้สูงจากสาเหตุอื่น
•บางคนอาจมีตาแดงเล็กน้อย น้ำมูกไหล หรือถ่ายเหลวร่วมด้วย
2.ระยะผื่น
•เมื่อไข้ลดลงทันที จะมีผื่นแดงขึ้นตามลำตัว แขน ขา และบางครั้งที่คอ
•ผื่นมีลักษณะเป็น ผื่นราบหรือปื้นนูนเล็ก ๆ สีชมพูถึงแดง
•ไม่คัน และจะจางหายภายใน 1–3 วัน
3.ภาวะไข้ชัก (Febrile Seizure)
•ไข้สูงเร็วอาจกระตุ้นให้เกิดการชักในเด็กบางคน (พบได้ 10–15%)
•โดยทั่วไปเป็นการชักแบบสั้น ไม่เกิน 1–2 นาที และไม่ทำให้สมองเสียหาย

แล้วเราจะวินิจฉัยได้อย่างไร?
แพทย์มักวินิจฉัยโรคโรโซลาจาก รูปแบบอาการ ที่เป็นเอกลักษณ์: ไข้สูงหลายวัน ตามด้วยผื่นเมื่อไข้ลดลงทันทีไม่จำเป็นต้องตรวจเลือดหรือส่งตรวจพิเศษ ยกเว้นในกรณีที่อาการไม่ชัดเจน หรือสงสัยโรคอื่นที่มีอาการคล้ายกัน เช่น ไข้เลือดออก หรือหัด

วิธีดูแลรักษา
ยังไม่มียารักษาเฉพาะสำหรับโรคโรโซลา แต่เด็กสามารถหายได้เองภายใน 7 วัน การรักษาจึงเน้นการดูแลแบบประคับประคอง:
•ให้ยาลดไข้ เช่น พาราเซตามอล หลีกเลี่ยงแอสไพรินในเด็ก
•เช็ดตัวลดไข้ เมื่อมีไข้สูง
•ให้ดื่มน้ำมาก ๆ หรือให้ ORS ถ้ามีอาการถ่ายเหลวร่วมด้วย
•พักผ่อนให้เพียงพอ
•ถ้ามีอาการชัก ให้จับเด็กนอนตะแคง และพาไปพบแพทย์ทันที
ในเด็กที่มี ภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น ผู้ป่วยปลูกถ่ายอวัยวะ โรคนี้อาจรุนแรงขึ้น และอาจต้องใช้ยาต้านไวรัส เช่น ganciclovir ภายใต้การดูแลของแพทย์เฉพาะทาง

โรคนี้หายแล้วหายเลยหรือเปล่า?
โดยทั่วไป เด็กจะมีภูมิคุ้มกันต่อ HHV-6 หลังจากติดเชื้อครั้งแรก ทำให้ไม่ติดซ้ำอีก แต่ไวรัสอาจแฝงตัวอยู่ในร่างกายไปตลอดชีวิต โดยไม่ก่ออาการ สำหรับ HHV-7 ก็มีลักษณะคล้ายกัน แต่อาจทำให้เกิดโรคในภายหลังหากภูมิคุ้มกันต่ำ เช่น ภาวะไขกระดูกถูกกดหรือหลังปลูกถ่ายไขกระดูก